Online lezing door Toon Sykora over het senetspel

Het senetspel van Baki - Rijksmuseum van Oudheden Leiden

Het senetspel van Baki – Rijksmuseum van Oudheden Leiden

Op zondag 8 december 2024 geeft egyptoloog Toon Sykora, conservator van de collectie Egypte en Nubië van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden een online lezing over het Egyptische bordspel senet. Wat een onopvallend blok hout uit de museumcollectie lijkt te zijn, is van naderbij bekeken een speelbord, compleet met opschrift van een oud-Egyptische spelfanaat. Senet is niet zomaar een leuk spelletje: het is doordrongen van symboliek. Zo spelen speelstukken de rol van een ziel in het Egyptische Dodenrijk. Elk vakje is daarbij een etappe van de verraderlijke tocht die de ziel moet maken.

  • tijd: 14.00 – 15.00 uur
  • locatie: online uitzending
  • kosten: gratis

Meld u aan voor de online uitzending

Iedereen kan deze topstukkenlezing thuis gratis volgen. U hoeft geen extra programma’s te downloaden of te installeren op uw computer. Na aanmelding ontvangt u een link, waarmee u via de browser op uw pc, laptop, tablet of smartphone de lezing kunt volgen. De uitzending is vanaf vijf minuten voor aanvang online. De link blijft twee weken geldig, zodat u kunt terugkijken.

Het graf van Poeiëmra

Facade van TT39 van Poeiëmra met het granieten deksel van de sarcofaag in het voorhof

Façade van TT39 van Poeiëmra met het granieten deksel van de sarcofaag in het voorhof

Reliefvoorstelling van buitenlanders in het graf TT39 van Poeiëmra

Reliëfvoorstelling van buitenlanders in het graf TT39 van Poeiëmra

Op dinsdag 26 november 2024 werd in de necropool van Assasif het graf van Poeiëmra, na het voltooien van een langdurige restauratie, officieel geopend. De Mexicaans-Egyptische archeologische missie te Assasif heeft zich onder leiding van Gabriela Arrache sinds het voorjaar van 2005 zorgvuldig beziggehouden met de restauratie van TT39, het graf van de tweede profeet van Amon, Poeiëmra. Deze tombe dateert uit de 18de dynastie, meer specifiek uit de periode van het coregentschap tussen Hatsjepsoet en Thoetmoses III, rond 1475 v.Chr. Het graf is historisch zo belangrijk omdat het een zeldzame voorstelling toont van de twee farao’s tezamen. De levendige reliëfvoorstellingen in het graf geven inzicht in de rol van de grafeigenaar als opzichter, priester en een persoon die betrokken is bij de complexe religieuze en politieke ontwikkelingen tijdens de regering van koningin Hatsjepsoet. De scènes tonen Poeiëmra als toezichthouder op landbouwactiviteit. Ook zien we hem in zijn rol als priester die rituelen uitvoert ten overstaande van de Thebaanse goden.

Het restauratiewerk heeft in het totaal 19 jaar in beslag genomen. Dit hing vooral samen met de kwaliteit aan kalksteen van de graftombe. Het beschilderde gesteente is door de eeuwen heen zeer kwetsbaar gebleken en er zijn scheuren in de grafwanden ontstaan die het graf vrijwel in zijn geheel hebben doen instorten. Het werk vereiste daarom in de eerst plaats stabilisatie van de grafwanden. Vervolgens zijn meer dan 1.200 reliëffragmenten zorgvuldig gereinigd en op hun oorspronkelijke plaatsen ingevoegd. De nieuwste technologie speelde daarbij een cruciale rol. Fotografie met hoge resolutie, 3D-scanning en gedetailleerde epigrafische studies zorgden ervoor dat elke inscriptie en detail in een digitaal archief werd opgeslagen. Tijdens de restauratie kwamen er ook enkele verrassingen tevoorschijn. De herstelde inscripties wierpen nieuw licht op Poeiëmra’s nevenfuncties. Zo kwam men tot de ontdekking dat hij maar liefst over 15 verschillende titels en eretitels beschikte. Momenteel worden voorbereidingen getroffen om het graf voor het publiek te openen.

Bekijk de video van 6:11 bij de officiële openingshandeling na het voltooien van de restauratie: Theban Tomb TT39: Restored Masterpiece Highlights Mexican-Egyptian Collaboration.

Pyloon ontdekt te Athribis

De westelijke pyloon van de tempel van Repyt te Athribis

De westelijke pyloon van de tempel van Repyt te Athribis

Op zaterdag 23 november 2024 werd bekend gemaakt dat de Egyptisch-Duitse archeologische missie ter hoogte van Sohag een complete pyloon van een tempel uit de Ptolemaeën Tijd heeft blootgelegd. Het betreft de westelijke ingang van de tempel van Athribis. Een steeds weer verwarrend gegevens is dat er binnen de egyptologie sprake is van twee verschillende plaatsen met dezelfde naam. Beide plaatsen beleefden hun culturele hoogtepunt tijdens de Ptolemaeën Tijd. Het Athribis van Neder-Egypte ligt ongeveer 40 km ten noorden van Caïro in de Delta. Het betreft hier echter een tempel in het Athribis van Opper-Egypte, een plaats op ongeveer 10 km ten zuiden van Sohag gelegen. Deze plaatsaanduiding vormt een Griekse verbastering van Hoet-Repyt, wat domein van de godin Repyt betekent. Deze leeuwingodin werd beschouwd als de echtgenote van de vruchtbaarheidsgod Min. De bouw van de tempel, waar de pyloon toebehoort, is begonnen onder Ptolemaeus XV Caesarion. Hij was de zoon van Cleopatra VII en Julius Caesar. Als driejarig kind volgde hij in 44 v.Chr. officieel zijn vermoorde oom Ptolemaeus XIV op als farao. Na de nederlaag van Cleopatra en Marcus Antonius tegen Octavianus werd hij op 17-jarige leeftijd op last van Octavianus vermoord. Latere Romeinse keizers hebben de tempel van Repyt verder uitgebouwd. Ten zuiden van deze tempel stond een eerdere tempel van Ptolemaeus IX Soter II. In september 2019 ontdekten archeologen nog een andere de tempel uit de tijd van Ptolemaeus IV.

Lees het artikel: Remains of a Ptolemaic temple uncovered in Sohag.

De oorsprong van het sterrenbeeld Steenbok

Petroglief van een geitvis ontdekt in El-Hosj - Foto Linda Evans

Petroglief van een geitvis ontdekt in El-Hosj – Foto Linda Evans

Op dinsdag 19 november 2024 werd bekend gemaakt dat onderzoekers een unieke petroglief hebben geïdentificeerd in de Egyptische plaats El-Hosj. Het in de rotsen gegraveerde teken stelt waarschijnlijk het sterrenbeeld Steenbok voor. Het teken vormt een hybride wezen dat de voorkant vertoont van een geit en de achterkant van een vis. Deze ontdekking is gedaan door Linda Evans van Macquarie University, Australië. Het zou gaan om de eerste bekende weergave van een sterrenbeeld in Egyptische rotsinscripties. Een soortgelijke afbeelding van Steenbok is bekend van het plafond in de tempel van Hathor te Dendera en dateert uit de tijd van Cleopatra VII, rond 50 v.Chr. Die voorstelling is vrijwel identiek aan de Mesopotamische voorstelling van Soehoermasjoe, letterlijk karpergeit, als een manifestatie van de zeer oude Soemerische god Enki en later de Akkadische god Ea. Beide goden werden geassocieerd met water en wijsheid.
De stijlkenmerken van de petroglief suggereren dat deze is gemaakt in de Grieks-Romeinse periode, tussen de 1ste eeuw v.Chr. en de 2de eeuw n.Chr.

Lees het artikel: Discovery of goat-fish petroglyph unveils Egyptian understanding of zodiac symbols.

Huub Pragt bezoekt het Grand Egyptian Museum

Grand Egyptian Museum - beeld van Ramses II

Grand Egyptian Museum – beeld van Ramses II

Op vrijdag 15 november 2024 werd een interview met Huub Pragt gepubliceerd in Smithsonian Magazine. Dit gebeurde naar aanleiding van zijn bezoek aan het Grand Egyptian Museum tijdens zijn reis met Amerikaanse reisgenoten georganiseerd door Smithsonian Journeys.

Lees het artikel: Ancient Egypt Meets the 21st Century at the New Grand Egyptian Museum.

Vanaf dinsdag 10 december 2024 leidt Huub Pragt een reis van vijf dagen Grand Egyptian Museum. Er zijn nog vijf plaatsen ‘op aanvraag’ beschikbaar voor deze bijzondere reis.

Op zondag 16 februari 2025 wordt het Grand Egyptian Museum bezocht in de reis Opper- en Neder-Egypte. Hiervoor zijn nog twaalf plaatsen beschikbaar.

Ongeschonden graf ontdekt in Assasif

Grafvoorwerpen uit Assasif - foto Ministerie van Toerisme en Oudheden Egypte

Grafvoorwerpen uit Assasif – foto Ministerie van Toerisme en Oudheden Egypte

Op zondag 3 november 2024 werd bekend gemaakt dat een Amerikaans-Egyptisch archeologisch team een bijzondere ontdekking heeft gedaan in de necropool van Assasif te Loeksor. Er is een graf uit het Middenrijk ontdekt met maar liefst elf grafkamers. De archeologen waren bezig met het verwijderen van puin op de graftombe van TT391 van Karabasken, de burgemeester van Thebe en 4de profeet van Amon tijdens de 25de dynastie. Tijdens deze actie werd de ingang van het graf ontdekt. In de elf grafkamers werden mummies van mannen, vrouwen en kinderen gevonden. De archeologen gaan er daarom van uit dat het mogelijk om een ​​familiegraf gaat dat gedurende meerdere generaties in de 12de en 13de dynastie werd gebruikt. Veel kamers vertonen schade die waarschijnlijk is veroorzaakt door het binnensijpelen van water. Veel materialen, zoals houten mummiekisten en linnen stoffen, zijn vergaan. Grafgoederen die zijn gemaakt uit anorganische materialen, waaronder sieraden, zijn echter goed bewaard gebleven. Tot de bijzondere grafgiften behoren een halsketting van langwerpige amethistkralen onderbroken door een agaat en twee koperen spiegels waarvan er één aan vier zijden het gezicht van de godin Hathor vertoont. Het onderzoek naar dit nieuw ontdekte graf is in volle gang en de onderzoekers hopen meer inzicht te krijgen in deze vroege periode van Assasif.

Lees het artikel: Egypt Discovers The First Tomb from The Middle Kingdom Era in the South Asasif necropolis near Luxor.
Lees ook: Rare tomb from Egypt’s Middle Kingdom holds a wealth of jewelry and several generations of the same family.

Het Grand Egyptian Museum opent tentoonstellingszalen

Grand Egyptian Museum - Foto - official Instagram Account GEM

Grand Egyptian Museum – Foto – official Instagram Account GEM

Het moment waar velen op hebben gewacht, is eindelijk aangebroken! Woensdag 16 oktober 2024 zijn de eerste tentoonstellingsruimtes van het Grand Egyptian Museum (GEM) in Gizeh officieel geopend voor het publiek. Na meer dan twintig jaar bouwen en voorbereiden, kunnen bezoekers nu de pracht en geschiedenis van het oude Egypte bewonderen op een locatie van maar liefst 120 hectare, op steenworp afstand van de iconische piramides van Gizeh.

Hoewel het museum voorlopig een beperkt aantal bezoekers toelaat, zijn enkele van de indrukwekkende zalen volledig ingericht en te bezichtigen. De tentoonstellingsruimtes met de grafschatten van Toetanchamon blijven voorlopig nog gesloten, maar andere hoogtepunten zijn al te bewonderen, zoals de beroemde grote trap met zes verdiepingen en een adembenemend uitzicht op de piramides. Hier kunnen bezoekers zich vergapen aan monumentale voorwerpen, waaronder indrukwekkende sarcofagen en imposante standbeelden. Het museum werkt met tijdsloten, en de meeste daarvan zijn voor de komende weken al volledig uitverkocht. Het wordt dan ook sterk aanbevolen om uw bezoek vooraf online te reserveren.

Bekijk de aankondigingsvideo met belangrijke informatie over wat u in deze proefperiode kunt verwachten van een bezoek aan het Grand Egyptian Museum: GEM Opening Announcement Full Details.

Graf van de dochter van de gouwvorst van Assioet ontdekt

Mummiekist van Idy - foto Mena Melad

Mummiekist van Idy – foto Mena Melad

Op zondag 13 oktober 2024 maakten onderzoekers van de Universiteit van Sohag en de Freie Universität Berlin bekend dat zij een vrijwel ongeschonden graf hebben ontdekt in Assioet, gelegen in Midden-Egypte. Dit graf stamt uit het Middenrijk, meer specifiek uit de tijd van farao Senwosret I van de 12de dynastie. Het betreft het graf van Idy, de dochter van Djefay-Hapi, de beroemde gouwvorst van Assioet. Djefay-Hapi ondersteunde farao Senwosret tijdens diens militaire campagnes in Nubië en was getrouwd met Sennoey, de moeder van Idy.
Van dit echtpaar zijn twee prachtige beelden gevonden in het Nubische Kerma, bij de derde stroomversnelling van de Nijl. Het zitbeeld van Sennoey wordt bewaard in het Museum of Fine Arts in Boston. Waarschijnlijk stonden deze beelden oorspronkelijk in een grafkapel of heiligdom. Echter, ze werden ver naar het zuiden ontdekt, in Nubië, waar ze begraven waren in de koninklijke grafheuvel van een Nubische koning, generaties na de dood van het echtpaar uit Assioet. De beelden moeten vanuit hun oorspronkelijke locatie zijn verwijderd en ongeveer driehonderd jaar na hun vervaardiging naar Nubië zijn gebracht. Hoe en waarom deze beelden in Nubië terechtkwamen, blijft echter een raadsel.

De ontdekking van Idy’s graf werd gedaan tijdens onderzoek aan het graf van haar vader, dat bekendstaat als het grootste niet-koninklijke graf uit het oude Egypte. De omvang van dit graf benadrukt Djefay-Hapi’s belangrijke status als gouwvorst. De Egyptische minister van Toerisme en Oudheden, Sharif Fathy, prees de archeologische missies voor hun werk om de geheimen van het oude Egypte te onthullen en benadrukte dat het ministerie hen volledig zal blijven steunen. Dr. Mohamed Ismail Khaled, secretaris-generaal van de Egyptische Hoge Raad van Oudheden, legde uit dat tijdens het schoonmaken van de schacht van Djefay-Hapi’s graf, de grafkamer van zijn dochter werd ontdekt op een diepte van 15 meter naar het noorden.

In de kamer vonden de onderzoekers twee in elkaar passende mummiekisten, rijkelijk versierd met teksten die de reis door het Egyptische Dodenrijk beschrijven. De kleinere kist is 2,30 meter lang en de grotere 2,62 meter. Beide kisten worden beschouwd als enkele van de mooiste die ooit zijn ontdekt. Het team vond ook het deksel van de kleinere kist, een kanopenkist en houten grafbeelden. Volgens Dr. Khaled suggereren voorlopige studies dat grafrovers de kamer hebben betreden, de mummie van Idy hebben geschonden en haar kanopenkruiken hebben vernietigd. Onderzoek aan haar schedel en botten wijst erop dat zij op jonge leeftijd stierf, vermoedelijk voor haar 40ste levensjaar, en leed aan een aangeboren voetafwijking.

De missie zal doorgaan met het onderzoeken van de resten van Idy in de hoop meer inzicht te krijgen in deze familie van gouwvorsten en de periode waarin zij leefden.

Foto door Mena Melad van Luxor Times.
Lees het artikel: Burial chamber of ancient Egyptian lady “Edi” found in Assiut.

De mummie van de schreeuwende vrouw

De mummie van de Schreeuwende vrouw - Egyptisch Museum Cairo

De mummie van de Schreeuwende vrouw – Egyptisch Museum Cairo

In de zomer van 2024 deed de Egyptische Sahar Saleem, hoogleraar radiologie aan de faculteit geneeskunde van de Universiteit van Caïro onderzoek aan de mummie die bekend staat als de ‘schreeuwende vrouw’. Deze mummie van een ongeveer 48-jarige vrouw wordt in het Egyptisch Museum in Caïro bewaard. Bij het bestuderen van de CT-scan van de mummie is vastgesteld dat de vrouw onder zeer pijnlijke omstandigheden is gestorven, haar spieren blokkeerden – en haar laatste schreeuw werd 3500 jaar lang bewaard. Opmerkelijker is echter dat de onderzoekers ontdekten dat al haar organen zich nog in haar lichaam bevonden. Dit wijst op een unieke manier van mummificatie. De gebruikelijke methode tijdens het Nieuwe Rijk behelsde het verwijderen van alle organen die vervolgens in kanopen werden geplaatst. Archeologen troffen de mummie in 1935 aan in Deir el-Bahri, bij de opgravingen aan het graf van Senenmoet, de vooraanstaand architect en overheidsfunctionaris van wie wordt gedacht dat hij de geheime minnaar was van koningin Hatsjepsoet. De mummie van de schreeuwende vrouw werd bijgezet in een nabijgelegen grafkamer en is waarschijnlijk verwant aan Senenmoet.

Lees het artikel: ‘Screaming Woman’ mummy suffered a painful death in ancient Egypt, virtual autopsy finds.
Lees ook: The Horrific Secret of Egypt’s ‘Screaming Woman’ Mummy Revealed.

Tentoonstelling over Willem de Famars Testas

Een hoogwaardigheidsbekleder uit het Oude Egypte op weg om een bezoek af te leggen - Willem de Famars Testas - Teylers Museum HaarlemIn de tentoonstelling ‘Yalla Yalla! Zie je in Egypte’ zet het Teylers Museum in Haarlem het werk van de 19de-eeuwse Nederlandse kunstenaar Willem de Famars Testas op vernieuwende wijze centraal. Deze tentoonstelling bestaat voornamelijk uit tekeningen, schetsen en aquarellen van Testas uit de collectie van het Teylers Museum. Deze werken zijn aangevuld met bruiklenen van het Rijksmuseum in Amsterdam en de Bibliothèque Nationale de France in Parijs. In de prikkelende ruimte van internationaal bekend scenograaf en maker Theun Mosk (Ruimtetijd) – waar naast de werken ook filmbeelden en foto’s te zien zijn – hoor je dialogen tussen conservator Terry van Druten en de Egyptisch-Nederlandse acteur en theatermaker Sabri Saad El-Hamus. Ook zijn fragmenten te horen uit het dagboek van Testas, ingesproken door acteur Florian Myjer. De muziek is speciaal voor de tentoonstelling gecomponeerd door de jonge componiste Youssra El Hawary uit Caïro. Via het werk van Testas word je uitgedaagd op verkenning te gaan in Egypte en ‘de ander’ en jezelf tegen te komen.

De tentoonstelling Yalla Yalla! Zie je in Egypte loopt van zaterdag 19 oktober 2024 tot en met zondag 9 februari 2025.