De dodentempel van koningin Neith

Op zaterdag 16 januari 2021 werd bekend gemaakt dat op de Oude Rijks begraafplaats Sakkara de dodentempel is ontdekt van koningin Neith. Zij was de dochter en tevens echtgenote van Teti, de eerste farao van de 6de dynastie. Uit onderzoek zou blijken dat tijdens de 18de en 19de dynastie en daarmee tijdens het Nieuwe Rijk, nog steeds een dodencultus voor de koningin uit het Oude Rijk in stand werd gehouden. Dat is meer dan 1000 jaar na haar overlijden. Vanwege de erediensten die nog steeds in de dodentempel werden gehouden voor deze koningin zouden voorname personen uit het Nieuwe Rijk hun graven vlakbij haar heiligdom hebben aangelegd. Het is echter meer aannemelijk dat op de plaats waar de dodentempel van de koningin van koning Teti ooit werd gebouwd, vele eeuwen later nieuwe graven zijn aangelegd die niet in directe relatie staan met de cultus voor de koningin. Dit verschijnsel van ‘overbouwen’ deed zich in de necropool van Sakkara zeer regelmatig voor. De struktuur van de dodentempel uit het Oude Rijk is nu archeologisch onderzocht. Binnen in de tempel zijn drie voorraadkamers uit tichelsteen aangetroffen om er offergaven en rituele instrumenten in op te slaan.

Tot de belangrijkste vondsten behoren 52 grafschachten van 10 tot 12 meter diep, waarin meer dan 50 houten mummiekisten zijn aangetroffen. In de schachten ontdekte de archeologische missie een groot aantal beelden die de god Ptah-Sokar-Osiris uitbeelden. Ook is een houten bootmodel uit het Middenrijk aangetroffen. De ontdekte voorwerpen uit het Nieuwe Rijk zijn van een goede kwaliteit en hebben toebehoord aan hoge ambtenaren uit Memfis. Er zijn sjabti’s gevonden, evenals vele houten mummiemaskers en beelden van Anoebis. Een bijzondere vondst is de bronzen bijl waarvan de eigenaar hoogstwaarschijnlijk een hoge officier in het Egyptische leger was. Belangwekkend zijn de vele fragmenten van een dodenboek van Poechaëf. Het is een papyrusrol met magische spreuken die de overledene zouden helpen bij zijn nachtelijke hemelreis. Het topstuk is een stèle van Chaptah. Hij was een overste van de strijdwagen van de koning, een prestigieuze functie tijdens de 19de  dynastie. Het bovenste deel van de stèle toont de overledene samen met zijn echtgenote Moetemwia in aanbidding voor de god van het Dodenrijk Osiris. Het onderste deel toont het echtpaar zittend achter een offertafel. Onder de stoel van de dame is een van hun dochters, zittend op haar gevouwen benen, weergegeven. Zij ruikt aan een waterlelie. Voor het echtpaar zijn drie dochters zittend en drie zonen staand weergegeven. Een van de dochters heet Nefertari, genoemd naar de geliefde echtgenote van Ramses II. Een van de zonen heet Chaëmwaset en is vernoemd naar de beroemde vierde zoon van Ramses II.

Een ander bijzonder voorwerp is het dubbele en spiegelbeeldige tjaoe-bordspel dat een opmerkelijk uitsteeksel vertoont van vier extra speelvelden. Hierdoor vormt het spelbord geen rechthoek, maar vertoont het de vorm van de hiëroglief hotep, dat staat voor een gelukzalig offer. Alle andere bekende tjaoe-spelborden uit het Nieuwe rijk vertonen namelijk drie rijen met vierkante speelvelden in de volgorde 12 bij 4 bij 12. Het wordt daarom ook wel het 20-vakjes spel genoemd. Tjaoe kan ‘balletjes’, ‘muren’ en ‘dieven’ betekenen. Dit bijzondere houten spelbord heeft toebehoord aan een koningsschrijver met de naam Ramose.

Lees het artikel: Egyptian archaeological mission at Saqqara Necropolis announces new major discoveries.

Geplaatst in Nieuws

Over Huub Pragt

In 1980 begon ik aan de studie Egyptologie aan de Universiteit Leiden. In 1987 liep ik een stage bij het Museum of Fine Arts in Boston. Na mijn studie kreeg ik een baan in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Gedurende tien jaar hield ik me bezig met educatie en publieksactiviteiten. In januari 2001 richtte ik mijn eigen scholingsinstituut ‘Huub Pragt Egyptoloog’ op. In de jaren die volgden heb ik mij gespecialiseerd in het geven van lessen voor het onderwijs. Ik bied ook cursussen aan voor instellingen en particulieren. In Nederland en Vlaanderen word ik regelmatig gevraagd voor het geven van lezingen. Daarnaast leid ik reizen en korte excursies op het vlak van het Oude Egypte.